„ФИЗИЧКАТА АКТИВНОСТ (ВЕЖБА) ЗАМЕНУВА МНОГУ ЛЕКОВИ, НО НИТУ ЕДЕН ЛЕК НЕМОЖЕ НЕА ДА ЈА ЗАМЕНИ“

ВОВЕД 

Стареењето може да се означи како долготраен феномен на нетренирање. Поголемиот дел од луѓето што ја надминале 50-тата година припаѓаат на седентарната категорија, која означува состојба на смалена физичка активност и недоволна подготвеност на физички план. Старите луѓе треба да настојуваат да бидат доволно силни, да имаат енергија за движење и функционални можности за физичка независност.  Физичкото вежбање има огромна улога во забавувањето на процесите на стареењето. Кај луѓето на оваа возраст често се појавуваат проблеми со здравјето што има за последици контраиндикации
(апсолутни или релативни) за нивната физичка активност.

Експертите укажуваат дека и пред започнувањето на стареењето, луѓето добиваат масни наслаги, ги губат мускулите, силината и густината на коскеното ткиво.

Иако полот и гените ги определуваат приближно 30% од ефектите во стареењето, ако се подобрат живототниот режим и диететските и вежбовните навики може да се намалат  “реалните” години.

Кај тренираните луѓе кои ја одминале 60-тата година, нивото на силината е на високо ниво и вообичаената крива на силината нема драматичен пад, споредено со нивните врсници коишто не применувале програмирани силови вежби. Постојат цврсти докази за тоа дека старите луѓе можат и до три пати да го зголемат нивото на силината доколку вежбаат во регуларни програми. Губењето на силината или максималната сила помеѓу 30-тата и 70-тата година се движи во рамките на 30-40% и притоа губењето на силината на долните партии на телото е поголемо во однос на горните делови на телото. Тоа се случува поради помалата употреба на долните екстремитети во секојдневните активности.

Се смета дека падот на показателите на снагата и силата кај човекот се поврзани со намалувањето на мускулната маса што е поврзано со промените во анаболичко хормоналната концентрација и со навиките во исхраната.

Издржливоста во доцните години од животот може да се одржува на завидно ниво пред се, поради доминацијата на бавносконтрахирачките мускулни влакна и нивната се уште добра функција. Активни и фит подготвени стари луѓе може да имаат ист аеробен капацитет како и 20-годишни луѓе коишто го поминуваат животот во седење. Слична е состојбата и со флексибилноста и подвижноста на мускулотетивниот систем, која доколку е систематски третирана може да биде на завидно ниво и во староста.

Истражувањата покажуваат дека кај повозранисте лица има намалување на создадената сила и на нејзината репутација во различни движења што ги лимитира во нивната брзина и во прецизноста на движењата. За ваквата состојба може да придонесат губењето на мускулната маса и реорганизација на моторните единици.   

Варијабилноста е потврдена со мерењата на траекториите на движењата, времетраењето на движењата, односот на забрзувачката и опаѓачката фаза и силовата контрола. Утврдено е дека старите лица ги коактивираат мускулите агонисти и антагонисти за време на движењето со што се менува движечкиот шаблон и со тоа се зголемува варијабилноста. Координацијата на повеќезглобните сегменти на телото во себе вклучува многу комплексна контрола.

Редовното движење помага да се олесни инвалидноста и болката врзана со таквата состојба. Старите лица кои практикуваат редовна физичка активност покажуваат подобрување во рамнотежата, силата, координацијата и моторната контрола, како и поголема флексибилност и издржливост.

Активниот животен стил често им дава можност на старите лица да остварат нови пријателства, да одржуваат социјални врски и да комуницираат со други луѓе од различна возраст. Ова одржување на контакт и стекнување на нови пријателства исто така делува позитивно врз психолошкиот аспект кај постарите лица.

Се покажало дека физичката активност го подобрува менталното здравје и когнитивните функции кај повозрасните лица и помага во справувањето со болести како што се депресија, вознемиреност и страв. Се препорачува старите лица да имаат најмалку 30 минутна активност со умерен интензитет, 4-5 дена во неделата (во зависност од нивниот физички капацитет).

Некои препорачани активности за старите лица вклучуваат :

- Неделно да се има активности од 150 минути лесен до умерен интензитет.

- Вежби за рамнотежа ( се препорачува за оние кои имаат ризик од падови при движење).

Што е физичка активност и што се препорачани нивоа и придобивки од физичката активност?

Физичка активност е секоја активност која што ја зголемува или одржува физичката форма, општото здравје и добросостојба. Кај оваа група имаме активности со лесен и умерен интензитет. Физичката активност го намалува ризикот од некои незаразни болести како што се:

·   - Кардиовскуларни болести

·   - Мозочен удар   

·   - Дијабетес мелитус тип 2

·   - Рак на дебелото црево

·   - Рак на дојка

·   - Анксиозност

·   - Висок крвен притисок

·       Помага во изградба и одржување на здрави коски и мускули, односно редовната физичка активност го подобрува здравјето на целокупниот мускулно-скелетен систем и го намалува ризикот од развој на болести на истиот како што е остеопороза, артритис, реума, чести скршеници и сл.

      Физичката активност и влијанието врз умот
 

Редовната активност го зголемува нивото на опоидните неоропептиди во мозокот како допамин и серотин, хормони кои што се поврзани со чувството на задоволство и среќа.

·   Вежбите кои што се во аеробен праг го зголемуваат и лачењето на ендорфин, хормон задолжен за подобрување на расположението и енергијата

·   Вежбањето овозможува ослободување од секојдневните стресови, наптаноста и мисли кои предизвикуваат негативни емоции

·   Истражувањата покажуваат дека вежбањето ги намалува симптомите на анксиозност и панични напади

·   Го подобрува когнитивното функционирање во средната и постарата доба во животот.

·   Го зголемува нивото на самодоверба и ентузијазам за животот

·   Се на се физичката активност е еден од најдобрите начини да се чувствувате среќни и задоволни.


Запомнете дека ние сме креатори на тоа како живееме и каков тек има нашиот живот. Изберете животен стил кој ќе ве прави, активни, ведри, посреќни  и поздрави. Ако не сте успеале или сте загрижени дека нема да успеете, правете вежби кои ќе ви ја зголемат силата, балансот и флексибилноста кои ќе ви помогнат да се чувствувате посамоуверено. Доволно ви се само 30-40 минути неколку пати во неделата кои ќе ви ја покажат позитивната страна од животот, страната која може да ви го промени и продолжи животот.
 

П   ПРОБАЈТЕ И УВЕРЕТЕ СЕ! НИКОГАШ НЕ Е ДОЦНА ЗА ПОЗИТИВНИ ПРОМЕНИ ВО ВАШИОТ ЖИВОТ!

ЛИТЕРАТУРА

Јовановски, Ј. (2013). Антропомоторика.

http://iph.mk/wp-content/uploads/2014/09/Fizicka-aktivnost.pdf?fbclid=IwAR377eurH0LvFkFCl6NuQissQRKXsjhWD5rby0cSjkWjSf73AIl08cQIE6o

https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82?fbclid=IwAR1hgpqZpZLSIdBLUZS2uxFjzEdX6GjtAih6S-yhDLO0-XpD96iawlkhBEg

https://www.nhs.uk/live-well/exercise/physical-activity-guidelines-older-adults/?fbclid=IwAR0t4vxUr6n6w87GbhODI2zB152BsUgkbt8UbltdhP8ZnDBnz5WYRjFNIME